มหาบาลีวิชชาลัย สถาบันสอนภาษาบาลีสำหรับบุคคลทั่วไป ชวนคนไทยเรียนบาลีเป็นประเพณี

ข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงงานบาลีของประเทศไทย สำหรับกองบาลีสนามหลวงและมหาเถรสมาคม

    การจัดการศึกษาวิชาการพระพุทธศาสนาสำหรับชาวพุทธทุกกลุ่มเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษาภาษาบาลี หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรมีการปรับปรุงองค์กรและระบบการทำงานใหม่เพื่อตอบสนองกับยุคสมัยและสภาพสังคมที่เปลี่ยนไป คณะทำงานมหาบาลีวิชชาลัย ใคร่ขอเสนอแนวทางไว้เป็นเบื้องต้นสำหรับกองบาลีสนามหลวง (สนามหลวงแผนกบาลี) และมหาเถรสมาคมพิจารณา ดังนี้
                ควรมีการแก้ไขระเบียบกองบาลีสนามหลวงใหม่ในหลายประเด็น เพื่อให้กองบาลีสนามหลวงมีหน้าที่ในการจัดการศึกษาวิชาการทางพระพุทธศาสนาสำหรับชาวพุทธอย่างแท้จริง ไม่ใช่ให้มีหน้าที่เพียงจัดสอบจัดวัดผลเช่นในปัจจุบันเท่านั้น โดยในระเบียบนั้นควรกล่าวถึงเรื่องต่าง ๆ เหล่านี้
              1. ให้มีคณะบริหารกองบาลีสนามหลวง (หรือชื่ออื่นที่จะตั้งใหม่) ประกอบด้วยพระภิกษุและฆราวาส จากทุกภาคคณะสงฆ์ ประมาณ 25-35 รูป/คน รวมกันทำงาน มีวาระที่แน่นอน
              2. ให้มีหน่วยงานย่อย ๆ ในกองบาลีสนามหลวง อย่างน้อยที่สุด มีกลุ่มงานดังนี้
                   กลุ่มงานนโยบายและแผน
                   กลุ่มงานวิชาการและงานวิจัย
                   กลุ่มงานทะเบียน
                   กลุ่มงานงบประมาณ
                   กลุ่มงานพัฒนาครูอาจารย์
                   กลุ่มจัดการเรียนการสอน
                   กลุ่มงานวัดประเมินผล
                   กลุ่มงานเทคโนโลยี
                   กลุ่มกิจการพิเศษ  ฯลฯ

                3. ในแต่ละกลุ่มงาน ให้มีคณะทำงานประจำกลุ่ม ๆ ละ 6-12 รูป/คน มีเงินเดือน ค่าตอบแทน สวัสดิการที่แน่นอนจนเกษียณ เป็นพนักงานประจำทำงานแบบเต็มเวลา ไม่ใช่ทำงานแบบอาสาสมัครหรือนิมนต์มาทำงานเป็นครั้งคราว มีการประเมินผลการทำงานที่มีมาตฐาน
                4. ให้แม่กองบาลีสนามหลวง มีวาระดำรงตำแหน่ง คราวละ 5 ปี และอยู่ต่อได้อีก ไม่เกิน 1 วาระ
                5. ให้มีสำนักงานกองบาลีสนามหลวงเป็นการเฉพาะ ไม่ให้อยู่ในวัดใดวัดหนึ่ง
                6. ให้ออกระเบียบโอนย้ายส่วนงานการศึกษาพระปริยัติธรรม จาก สนง.พุทธฯ มาสังกัดกองบาลีสนามหลวง โดยปรับภาระหน้าที่และบทบาทใหม่ให้สอดคล้องกับกลุ่มงานตามข้อ 2 ข้างต้น
               7. ให้กองบาลีสนามหลวง เป็นหน่วยงานหรือส่วนราชการพิเศษหรือมีลักษณะใกล้เคียงกับองค์การมหาชน อยู่ภายใต้การกำกับของมหาเถรสมาคม ให้มหาเถรสมาคมและภาครัฐสนับสนุนงบประมาณเป็นรายปีตามแผนงบประมาณ เช่นส่วนราชการทั่วไป ไม่ต้องไปสังกัดสำนักนายกฯ หรือส่วนราชการอื่นใด
                งานปรับปรุงองค์กรตามข้างบนนี้สามารถเป็นจริงได้เร็วและง่ายที่สุด โดยเริ่มต้นที่แม่กองบาลีสนามหลวงเป็นผู้นำ ออกประกาศตั้งคณะทำงานเพื่อปรับปรุงงานบาลีของประเทศ (คณะทำงานมีทั้งพระสงฆ์และฆราวาส) นำเข้าปรึกษาในที่ประชุมมหาเถรสมาคม ให้คณะนี้ไปทำงาน 1 ปี เมื่อได้ผลอย่างไรแล้ว ก็ดำเนินการปรับปรุงตามที่คณะทำงานสรุปมา (ใช้เวลาปรับปรุงองค์กร 1-2 ปี ก็ควรเสร็จสมบูรณ์)
               อย่างไรก็ตาม ทุกขั้นตอนต้องเน้นการมีส่วนร่วมของพระภิกษุ ผู้รู้ทั้งพระสงฆ์และฆราวาสชาวพุทธทั้งประเทศให้มากที่สุด เปิดรับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอแนะให้มากที่สุดทุกภาคหรือจังหวัดคณะสงฆ์ ไม่พึงคิดเอง สรุปกันเอง แล้วประกาศกันเองเฉพาะในหมู่พระสงฆ์ผู้ใหญ่เท่านั้น
               ชีวิตของคนเรานั้นสั้น ไม่ยืนยาวอะไร ทุกสิ่งอย่างเป็นแค่หัวโขนสมมติกันชั่วคราว มีอะไรที่จะต้องทำเพื่ออนาคตของสังคมและพระศาสนาแล้ว ไม่ว่าเป็นพระไม่ว่าเป็นโยม ก็ต้องลุยช่วยกันทำ ไม่พึงถือเขาถือเรา ไม่พึงคิดว่าอะไร ๆ ก็ต้องอยู่ในวัดของฉันในสังกัดฉัน ให้มองข้ามกำแพงวัดออกไปข้างนอกให้กว้างที่สุดจนถึงไปถึงต่างประเทศว่าจะนำบาลีไปเปิดสอนให้ชาวต่างชาติต่างภาษากันได้อย่างไร
                ไม่พึงคิดว่าคนอื่นไม่มีหน้าที่เกี่ยวข้อง ไม่ต้องพูดไม่ต้องวิจารณ์ ชาวพุทธทั้งประเทศก็ไม่พึงคิดว่านี่..ไม่ใช่หน้าที่ของฉัน เพราะกิจการพระศาสนาเป็นหน้าที่ของชาวพุทธทั้งปวง ต้องหาทางช่วยเหลือกัน พระสงฆ์ผู้มีอำนาจหน้าที่ดูแลเรื่องการศึกษาของประเทศ ต้องเปิดใจกว้าง เปิดรับฟัง มองไปที่อนาคตให้กว้างไกลที่สุด เมื่อหมดยุคเราแล้ว สถานการณ์สังคม พระสงฆ์ และพระศาสนายุคต่อไปจะเป็นอย่างไร ถ้าเราไม่สร้างรากฐานไว้ให้ดีเพียงพอในวันนี้ปีนี้
                 เพียงปล่อยวางเรื่องยศชั้น มองข้ามวัด มองข้ามสังกัด ไม่ติดในกับดักแห่งเราเขา เลิกเกรงใจ กล้าพูดคุยกัน กล้ารับฟัง ไม่เกรงเสียหน้า ไม่ห่วงหน้าตา กล้าเรียกชาวพุทธที่มีความคิดอ่านจากสถานที่ต่าง ๆ มาร่วมประชุมปรึกษาหารือและทำงานร่วมกัน กิจการพระศาสนาก็จะมีทิศทางและมีอนาคตที่ให้ความหวังแก่คนในสังคมได้
                 ถ้าเอาแต่เกรงใจกัน กลัวอะไร ๆ กันอยู่ วงการบาลีและวงการสงฆ์ประเทศนี้ ไม่มีอะไรดีขึ้นกว่าเดิมแน่นอน